23 Kasım 2024, Albis Therapy

Özgüven Nedir?

Özgüven, kişinin kendini gözlemlemesi, anlaması, ve tanıması sonucunda kendisine ilişkin düşünceleri, duyguları ve davranışlarına dair öznel bir değerlendirmeyle benliğine olan saygısı olarak tanımlanabilir. “Özgüven ne demek?” sorusunu cevaplarken öncelikle güven duygusunun oluşumundan bahsetmemiz önemlidir. Güven, erken çocukluk döneminde ebeveynlerine ve bakım verenlerine karşı kurulan duygusal bağın geliştirilmesiyle başlar. Kişi kendisi ile, dünya ile ve diğer insanlarla ilişki kurmaya dair bilgileri çocukluk döneminde öğrendiği ve geliştirdiği güven duygusuyla edinir. Çocuklukta geliştirilmeye başlanan güven duygusu, ileriki yaşlarda kişinin kendisine ve ikili ilişkilerde kendisini gösterir. Korunmuş, yeterli ilgi ve şefkatin olduğu, güven dolu bir evde büyümek kişilerin kendi değerini, yeteneklerini ve becerilerini görebilmesi, güvenli ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesi, hayatın zorluklarına karşı başa çıkabilmesi ve kendine güvenebilmesi konusunda katkı sağlar. Kendi değerini görebilmek, sahip çıkabilmek, hayatta karşılaştıklarıyla yapabilecekleri şeylere inanmak, olumlu ve olumsuz özellikleri ile kendini kabul etmek; özgüveni oluşturur. Başka bir ifade ile; özgüven kendine ve yeteneklerine güvenme duygusudur. Özgüvenli insanlar, hayatın zorluklarıyla başa çıkabileceklerine, başarılı olabileceklerine ve değerli olduklarına inanırlar. Özgüven, kişinin kendini tanıması, kabul etmesi ve geliştirmesiyle oluşur. Kişinin etki altında kalmadan kendi kararlarını verebilmesi, sonuçlarının sorumluluğunu alabilmesi, başarabileceğine inanması, başarısızlıklarını da kabul edebilme esnekliği göstermesidir. Bütün bunlar için kendini tanıma özgüven geliştirmenin ön koşuludur. Özgüven, doğuştan gelmez, sonradan kazanılır ve geliştirilir.

Özgüven eksikliği ise, kişinin kendine dair yetersiz, değersiz, başarısız veya beğenilmeyen biri olarak görmesi olarak ifade edilebilir. Özgüven eksikliği yaşayan insanlar, kendilerine olan güvenlerini kaybederek sosyal hayata dahil olmaya çekinirler, kendilerine ve geleceğe olan inançları zayıflar. Kendilerini emin hissedemezler ve buna bağlı olarak kaygı seviyeleri yüksek olabilir. Özgüven eksikliği, kişinin aile, sosyal ve iş hayatını olumsuz etkileyebilir.

Özgüven Eksikliğinin Belirtileri

Özgüven eksikliğine neden olan birçok sebepten bahsedilebilir. Genetik, biyolojik veya hormonal faktörler özgüven eksikliğinde rol oynayabilir. Güvenin gelişmeye başladığı ilk yıllarda çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler, eleştiriler, istismarlar, reddedilmeler veya travmatik olaylar özgüvenin oluşumunu zedeleyebilir. Yeterince desteklenmemiş, ebeveynlerine ve çevresine güven duyamayan çocuk için kendine güvenebilmek oldukça zorlaşır. Kişinin kendine karşı olan negatif düşünceler ve kendini yargılaması düşük özgüvene sebep olur. Hayatta başarabildikleri, yapabildikleri şeylere inanmakta güçlük çeker ve kendilerine sert eleştirilerde bulunurlar. Bununla birlikte ergenlikte veya yetişkinlikte yaşanan başarısızlıklar, aldatılmalar, boşanmalar, işsizlik, hastalık, travmatik yaşantılar gibi durumlar da özgüveni azaltabilir.

Özgüven eksikliğinin belirtileri şunlardır:

• Aşırı derecede kırılganlık ve insanlara karşı yoğun bir güvensizlik hissi
• Geleceğe karşı büyük bir öfke ve karamsarlık
• Kendinden emin olamamak ve sürekli kaygı duymak
• Sosyal ilişkilere isteksizlik, çok az iletişim kurma
• Hayata karşı büyük bir ilgisizlik, her olayda aşırı bir şekilde geçmişle kıyaslama yapma
• Kendini sürekli eleştirme, olumsuz düşünme
• Kendine dair yoğun değersizlik ve yetersizlik hisleri
• Başkalarının düşüncelerini kendi hayatlarının merkezine almak
• Kendisini başkalarıyla kıyaslamak
• Başarısız olmaktan korkmak ve risk almaktan kaçınmak
• Karar verirken zorlanma ve başkalarının onaylamasına ihtiyaç duyma
• Kendini olduğu gibi kabul etmeyip fiziksel görünüme aşırı şekilde önem vermek
• Sosyal ortamlardan uzak durmak ve yalnız kalmak istemek
• İkili ilişkilerde sorunlar yaşamak, partnerini kendinden üstün görmek veya partnere bağımlı olma

Özgüven Nasıl Kazanılır?

Özgüven Artırma Yolları

Özgüven problemi yaşayan insanlar, bu sorunu aşmak ve kendilerine olan güvenlerini arttırmak için bazı yollar deneyebilirler. Özgüven artırma yolları şunlardır:

• Kendini tanımak ve kabul etmek: Kişi, kendisinin farkındalığına varmalı, güçlü ve zayıf yönlerini belirlemeli, kendini olduğu gibi sevmeli ve değiştirmesi gereken noktalar üzerinde çalışmalıdır. Kişi kendine karşı dürüst ve yapıcı olmalıdır. Kendine yönelik eleştirel sesi kısmalı, olduğu haliyle yapabildiklerini gözlemlemeli, kabul etmelidir.
• Kendini geliştirmek: Kişi, ilgi duyduğu, yetenekli olduğu veya olmak istediği alanlarda kendini geliştirmeye çalışmalı, yeni beceriler kazanmalı, hobiler edinmeli, kitap okumalı, eğitimine devam etmeli veya kurslara katılmalıdır. Kişi kendisini geliştirirse kendisine olan inancı, güveni ve saygısı artar.
• Hedefler koymak ve başarmak: Kişi, kendine uygun, gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler belirlemeli ve bu hedeflere ulaşmak için küçük adımlar atmalıdır. Hedeflerine ulaştıkça kendini tebrik etmeli ve ödüllendirmelidir. Başarılı hisseden kişinin özgüveni artar.
• Olumlu düşünmek ve olumlu insanlarla çevrilmek: Kişi, kendine ve hayata karşı olumlu bir bakış açısı geliştirmeli, olumsuz düşünceleri fark edip değiştirmeye çalışmalıdır. Çevresindeki insanları gelişimine destek olan ve pozitif insanlardan seçmelidir.
• Hayır demeyi öğrenmek: Kişi, kendine ve başkalarına sınırlar koymalı, istemediği şeyleri yapmaktan kaçınmalı, hayır demeyi öğrenmelidir. Hayır demek, kişinin kendine değer verdiğini, kendi ihtiyaç ve isteklerini önemsediğini gösterir. Hayır demeyi bilen kişinin özgüveni gelişir.
• Spor yapmak ve sağlıklı beslenmek: Kişi, düzenli olarak spor yapmalı, fiziksel aktivite seviyesini arttırmalı, sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen göstermelidir. Spor yapan ve sağlıklı beslenen bir kişinin stres oranı azalır, mutluluk oranı artar. Bu da özgüvenini geliştirir. 
• Kendine zaman ayırmak ve kendini şımartmak: Kişi, kendine zaman ayırmalı, sevdiği şeyleri yapmalı, kendini şımartmalı, rahatlamalı ve eğlenmeli, kendine iyi davranmalıdır. Kendine zaman ayıran kişi kendini daha önemli ve değerli hisseder bu yüzden de özgüveni artar.
• Profesyonel yardım almak: Kişi, özgüven eksikliği yaşadığını düşünüyor ve bununla başa çıkmakta zorlanıyorsa, profesyonel bir yardım almalıdır.   

Özgüven, hayatın her alanında başarılı, mutlu, huzurlu ve dengeli olmak için önemli bir faktördür. Özgüven eksikliği, kişinin hayat kalitesini düşüren ve psikolojik sorunlara yol açabilen bir durumdur. Özgüven problemi, kişinin kendisini tanıması, kabul etmesi, değiştirmesi ve geliştirmesi ile aşılabilecek bir sorundur. Özgüven artırma yolları ise kendini tanıma, kabul etme, geliştirme, övme, affetme, ifade etme, rahatlama ve destekleme şeklinde özetlenebilir. Özgüveni arttırmak için bu yolları deneyebilir, kendine güvenebilir ve hayatını dönüştürebilirsin.