21 Aralık 2023, yazar Nur Aydoğan, Psikolojik danışman

Önceki makalemizde depresyonun ne olduğunu tanımladıktan sonra bu makalede ise depresyonun beynimize, vücudumuza ve ruh sağlımıza neler yaptığını ve bunu nasıl yaptığını yani depresyon belirtilerini konuşacağız. 

Günümüzde en yaygın psikolojik problemlerden biri olan depresyonu anlayabilmek, tanıyabilmek ve bunun hakkında bir uzmana başvurabilmek çoğu zaman ertelediğimiz bir durum olabiliyor. Vücudumuzda ve zihnimizde yolunda gitmeyen şeyler olduğunda bunların depresyon belirtileri olup olmadığını fark edebilmek sağlığımız için çok önemli bir konu olmakla birlikte hayat kalitemiz için koruyucu bir meseledir. Depresyonu ve bunalım belirtilerini anlayabilmek için önce beynimizin nasıl çalıştığına ve depresyon yaşayan bir beyinde neler oluyor buna bakalım. 

Depresyon ve Beynin İşlevleri

Beyin, yaşam işlevlerimizi devam ettirebilmek için deneyimlerimize göre tepki vermek ve düzenlemek üzerine bir sisteme sahiptir. Bu işlevler için sinir iletici veya nörotransmitter olarak adlandırılan kimyasal mesaj taşıyıcıları kullanarak beynimizin farklı bölgelerinin işlevlerini sürdürmesine, uyku ve iştah gibi davranışsal süreçler, ruh hali ve konsantrasyon gibi duyuşsal süreçleri de içeren vücudumuz pek çok işlevini düzenlenmesine yardım eder. Bu kimyasal mesaj taşıyıcıları yaşamımız boyunca sağlıklı ve uyumlu bir şekilde vücudun sisteminin çalışması için beynimizdeki hedeflerle etkileşim içinde bulunarak tepki verirler. 

• Nöron Yollarındaki Anormallikler

Depresyon yaşayan bireylerin beyinleri incelediğinde bazı nöron yollarında anormallikler görülmüştür. Bu nöron yollarından beyin sapında bulunan Raphe çekirdeklerinde serotonin hormonunun büyük kısmı burada salgılanır. Bir diğer nöron yolu olan Lokus Seruleusta ise nöroepinefrin hormonu pompalanır. Bu anormallikler ile ilgili son nöron yolu ise VTA’dır. Burada da dopamin salgısı etkindir. Nörotransmitterler, bazı durumlarda sağlıklı bir şekilde çalışmayı durdurur ya da işlevini normalden az ve çok olarak yerine getirebilir. Böylece beyin iletişim sisteminde problemlere yol açabilir. Zihinsel ve fiziksel olarak sağlınızda pek çok yönde değişikliklere sebep olan bu kimyasal dengesizlik, sizi enerjisiz, keyifsiz, mutsuz ve iştahsız hissetmenize neden olabilir. 

Hormonlarımızla etkileşim içinde olan sinir ileticilerin işlev bozukluğu ve sebep olduğu etkilere örnek verecek olursak;

• • Düşük Serotonin: depresif duygu durumları, iştah artışı, uyku ve hafıza problemleri
  • Düşük Dopamin: yorgunluk, motivasyon kaybı, uyku ve konsantrasyon problemleri
  • Düşük Nöroepinefrin:  uyuşukluk, enerji eksikliği, dikkat problemleri

• Bazı Beyin Bölgelerindeki İşlev Anormallikleri

Beynin ön kısmı olan frontal lobdaki işlevlerin (dikkat, düşünme, planlama, muhakeme, dürtü kontrolü vs.) anormal düzeyde azaldığını ve limbik sistemdeki faaliyetlerde (duygu, davranış, iştah, uyku düzeni, cinsel istek vs.) ise bir artış olduğu görülmüştür. Beynin bu bölgeleri duygu durumunu kontrol etmek ve özellikle strese tepki vermek konularında önemli rollere sahiptir.

• Kan ve Hormon Konsantrasyonundaki Anormallikler 

Depresyon ve stres yaşayan bireylerin kan ve hormon konsantrasyonları da olması gerektiği gibi değildir. Beyinde birçok hormonun kontrol edildiği bölge hipotalamus olarak isimlendirilir. Hipotalamusun beyinde birçok bölgeyle iletişim halinde olmasıyla birlikte frontal lob ve limbik sistem ile daha yakın ve önemli iletişime sahiptir. Yapılan çalışmalara göre depresyon yaşayan kişilerde hipotalamus, frontal lob ve limbik sistem arasındaki iletişim aksaklıkları dolaşım sisteminde anormal stres hormonu konsantrasyonuna sebep oluyor olabilir. Fakat bu stres hormonlarındaki anormalliklerinden hangileri hastalığın sebebi hangilerinin ise sonucu olduğu hala belirsizdir. 

Ağır Depresyon Belirtileri 

Depresyon yaşadığımızda beynimizdeki faaliyetlerde oluşan birçok alandaki anormallikler kendilerini vücudumuzda ve zihnimizde hissettiğimiz belirtiler ile kendini gösteriyor. Bu ağır depresyon belirtileri ise beyindeki pek çok hormonun ve bölgenin kontrol ettiği alanların etkisiyle ortaya çıkar. 

• Sürekli enerjisiz ve yorgun hissetme,
• Dalgınlık, hafıza ve konsantrasyon bozuklukları yaşama,
• İştah bozuklukları yaşama (fazla yemek isteği ya da iştahsızlık),
• Kiloda meydana gelen değişiklikler,
• Uyku problemleri (uyuyamamak ya da fazla uyuma isteği)
• Sosyal çevreye, iş hayatımıza, çevremizdeki olaylara karşı ilgisiz olma,
• Eskiden keyif veren aktivitelerin artık keyif vermemesi,
• Sürekli olarak yalnız kalma ve yatma isteği,
• Çoğunlukla üzgün, mutsuz veya hüzünlü hissetme,
• Sindirim sisteminde problemler yaşama,
• Duyguları düzenlemede zorlanmak,
• Cinsel isteksizlik,
• Özgüven kaybı hissetme,
• Kendini değersiz veya suçlu hissetme,
• Kimse tarafından anlaşılmayacağı hissi ile olmak,
• Çaresiz veya ümitsiz olma,
• Problemlerin çözümsüz olduğuna inanma,
• Sürekli erteleme davranışları,
• Okulda ve iş hayatına katılmakta zorlanma ve başarısızlık
• Günlük aktiviteleri yerine getirmekte zorlanma,
• Kişisel bakıma özen gösterememe,
• Kendini boşlukta, kaybolmuş ve yalnız hissetme,
• Kendine zarar verme veya intihar düşünceleri 

Bu bunalım belirtileri her bireyde cinsiyete, yaşa ya da genetik özelliklere, nedenlere göre farklılık gösterebilir. 

Bu listeyi dikkatlice inceleyerek beynimizdeki işlevlerde yaşanan bu bozuklukların vücudumuzdaki etkilerini fark etmeye çalışın. Eğer buradaki belirtilere sahipseniz lütfen vakit kaybetmeden bu konu hakkında bilgi ve destek alabilmek için harekete geçip bir uzmana başvurun. Depresyon hayatımızın kalitesini önemli ölçüde etkileyen üzerimizde bütünsel anlamda rahatsızlıklara neden olan ciddi bir zihinsel bozukluktur. Bu konuda daha fazla bilgi almak isterseniz bize buradan ulaşabilirsiniz.

Kadınlarda Depresyon Belirtileri

Kadınlarda depresyonun görülme sıklığı erkeklere oranla iki kat daha fazladır. Genel depresyon belirtileri ile beraber hormonal değişimler, geleneksel kadın rolleri, kadınların stres karşısında daha yoğun duygu belirtileri göstermesi depresyonun daha sık görülmesinde etkilidir. Kadınlarda depresyon belirtileri arasında adet öncesi yaşanan depresyon ve gebelik ile ilişkili depresyon çeşitleriyle yakından ilgilidir. 

• İş hayatıyla beraber kadınların üstlendiği ailede ve evdeki iş yükünün oluşturduğu stres ve tükenmişlik hissi,
• Adet öncesinde hormonal değişimlerin etkisiyle oluşan;
• Ağlama nöbetleri, depresif duygu durumu,
• Gerginlik ve kaygı hali,
• Sinirlilik ve öfke nöbetleri,
• İştah dengesizlikleri,
• Ruh halindeki dalgalanmalar,
• Bunalmış hissetme,
• Doğum sonrasında ise 2-8 hafta içinde görülen depresyon belirtileri ise genel depresyon belirtilerine ek olarak;
• Annede üzüntü, ağlama, değersizlik, karamsarlık, yorgunluk, isteksizlik, dikkat dağınıklığı, öfke hali, 
• Uyku problemleri, bebeğe karşı ilgisizlik, suçluluk ve utanç duyguları görülebilir.

Depresyon İyileşme Belirtileri

Depresyon oldukça yaygın olmakla birlikte tedavi edilebilen bir duygu durum bozukluğudur. Psikoterapi ile, gerektiğinde ilaç desteğinin de sağlanarak hayat kalitemizi arttırdığımızda depresyon iyileşme belirtileri şöyledir:

• Birey yaşamının içine aktif olarak katılmaya başlar. 
• Uyku, iştah, cinsel istek ile ilgili problemler çözülür ve kendini yorgun veya enerjisiz hissetmez. 
• Duyguları hakkında bilgi sahibi olur ve daha kolay düzenleyebilir. 
• Suçluluk, huzursuzluk ve mutsuzluk duygularında azalma görülür. 
• Yaşamın içinde sosyal ilişkiler kurmaya istek duyar.
• Önceden yapılan aktivitelerden keyif duymaya başlar. 
• Enerji ve konstrasyonda artış gözlemlenir. 
• Erteleme davranışları azalır.
• Kişisel bakım ve temizliğine daha fazla önem vermeye başlar.
• Yaşamıyla ilgili hedefler koymaya başlar ve bu ilerlemeyi sevdikleriyle paylaşır.
• Depresyon içindeki duygu ve davranışlarını tanıyarak onunla nasıl baş edebileceğini öğrenmiş olur.