Çocuk terapisi ve ergen terapisi, büyüme ve gelişme sürecinde olan bireylerin içinde bulundukları döneme göre de farklı alanlarda değişim gösteren yaşadığı duygusal, bilişsel, davranışsal ve sosyal problemlere yol gösterici, gelişim evrelerindeki çocuk ve ergenlerin anlaşılması, ebeveynlere bu kritik dönemler hakkında bilgilendirilme ve nasıl tutum sergileyecekleri konusunda destek veren bir danışmanlık hizmetidir. Çocuklar ve ergenlerle birebir yürütülen bu süreç bireylerin karşılaştığı sorunların yanında, onların sosyal ve duygusal açıdan güçlendirilmesi, yaşına ve gelişim özelliklerine uygun becerileri elde edebilmesi ve bu dönemlerdeki sorunlarıyla baş edebilmesi, aile ve arkadaşlarıyla sağlıklı ilişkiler kurabilmesini sağlar. Süreçte alanında uzman çocuk ve ergen psikoloğu tarafından çocuk ve ergenlerle birebir görüşmeler ve problemlerin değerlendirilmesi için gerekli testler yapılırken ebeveynlerle de iş birliği yapılarak düzenli görüşmelerle onların bilinçlenmesi sağlanır.

Çocuk ve Ergen Danışmanlığına Neden İhtiyaç Duyarız?

Çocukluk ve ergenlik dönemi, fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal olarak gelişimin hızla devam ettiği ve bireyin yetişkinliğine etki edecek kritik dönemlerdir. Ebeveynler olarak çocuklarımızın yaşadıkları dünyada karşılaştıkları problemler hakkında yeterli bilgiye sahip olamayabiliyoruz ve ne yapacağımız konusunda kafa karışıklıkları yaşayabiliriz. Hatta çoğu zaman onların yaşadığı sıkıntıların farkında olmayabiliriz. Böyle dönemlerde ebeveynler endişeli olabilirler. Ebeveynler çocuklarının dünyalarını ve yaşadıklarını anlayabildiklerinde hem ilişkisel olarak birbirlerine yakınlaşarak hayat karşısında çocuklar ebeveynlerinin desteklerini hissederler ve güçlenirler. Sürekli gelişim ve büyümenin devam ettiği bu dönemlerde karşılaşılan problemlere erken zamanda müdahale edebilmek çocuk ve ergenlerin gelişimlerinin sağlığı ve sürekliliği açısından oldukça önem taşıyor. Çocuklar ve ergenler bu aşamaları sağlıklı ve baş edilebilir şekilde geçirdikleri zaman, yetişkinlik dönemleri için daha güçlü ve dayanıklı olabiliyorlar. Çocuk ve ergen danışmanlığı, hem ailelerin uygun tutum ve baş etme becerileri öğrenmesi sağlanırken hem de çocuk ve ergenlere içinde bulundukları gelişim dönemlerinde kendilerini anlayabilmeleri ve sağlıklı bir gelişim göstermelerini sağlar.

Çocuk ve ergen danışmanlığı üç önemli alanda hizmet sunar. Bunlar;

• Çocuk Terapisi
• Ergen Terapisi
• Oyun Terapisi

Çocuk Terapisi

Erken çocukluk dönemi 0-6 yaş aralığını kapsayan önemli ve kritik gelişim aşamaları olan ve bireyin kişiliğinin, gelişiminin temellerinin büyük bölümünün burada atıldığı bir yeri kapsar. Çocukların psikolojik ve fizyolojik yönden gelişimleri ve değişimleri oldukça hızlıdır. Çocuk terapisi, çocuğun gelişim aşamalarında uygun becerileri edinerek ve karşılaşılan problemleri çözmeye destek olarak, ebeveynlerin iş birliği ile, zihinsel, fiziksel, davranışsal ve duygusal gelişimlerinin takibini yaparak yürütülen alanında uzman olan bir çocuk psikoloğunun süreci yönlendirdiği bir hizmettir. Çocuk psikoloğu, çocuk ruh sağılığı için çocuğun ihtiyaçlarını belirlemek, hangi gelişim döneminde hangi becerileri nasıl edinebileceğine dair ebeveynleri bilgilendirmek, ebeveynlerin çocukların bu önemli 0-6 yaş dönemlerini nasıl gözlemleyebilecekleri konusunda yol göstererek süreci yönetir. Ebeveynlerin çocukların 0-6 yaş aralığındaki süreçlerini gözlemlemeleri oldukça önem taşımaktadır ve hem bilgilenmeleri hem de fark ettikleri sorunlarla nasıl baş edebileceklerini öğrenmeleri için bir çocuk psikoloğundan yardım almaktan çekinmemelidirler.

Çocuğun normal gelişim sürecinin değerlendirilmesi için çeşitli testler uygulanır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Zeka testleri (WISC-4, Good Enough, Cattel-2A, Porteus Labirent Testi)
• Gelişim testleri (Denver -II, AGTE, Gessel, Peabody, Benton, Bender-Gestalt)
• Okul olgunluk testleri (Metropolitan Okul Olgunluğu Testi)
• Projektif testler (Rorschach, T.A.T., C.A.T.)

2 Yaş Sendromu

Çocuğun büyümesinde gelişim evrelerinden biri olan 2 yaş sendromu, çocukların bebeklik döneminden çıkarak kendilerini birey olarak ifade etmeye başladıkları ve çevrelerine kabul ettirdikleri bir dönemdir. 18 ve 36 aylar arasında görülen bu dönem hem ebeveynler için hem de çocuklar için yorucu bir dönem olabilmektedir. Aynı zamanda 2 yaş sendromu, tüm sağlıklı çocuklarda olması beklenen “terrible two” olarak da bilinen psikolojik gelişimin bir parçasıdır. Anneye bağımlı olarak geçirilen bebeklik döneminin ardından yürümeye ve konuşmaya başlayan çocuk, kazandığı yeni gelişim özellikleriyle anneden yavaş yavaş uzaklaşmaya başlar. Kendisinin de ayrı bir birey olduğunu farkına varan çocuk ben merkezli bir döneme girerek varlığını çevresine ispatlamaya çalışır. 2 yaş döneminde sağlıklı bir şekilde gelişimini devam ettiren çocuğun her şeye hayır demesi, agresif davranışlar gösterebilmesi, öfke nöbetleri geçirmesi son derece normal bir durumdur.

2 Yaş Sendrom Belirtileri

Bu dönemde kendilerini ifade etmek ve kanıtlamak isteyen çocuk, sınırlı tecrübeleri ve kelime hazinesiyle ve tam olarak gelişmemiş duygusal gelişimleriyle;

• çoğu zaman kendilerini ağlayarak ifade etme,
• “hayır”, “olmaz”, “istemiyorum” gibi ifadeler sıklıkla kullanma,
• İstekleri yerine getirilmediğinde kendilerini yere atma,
• Kendilerine ve çevresindekilere vurma, bağırma,
• Nesneleri atma,
• Öfke nöbetlerine girme, 
• İnatlaşma gibi davranışlar gösterebilirler.

Kendilerini dünyanın merkezinde gördükleri bir dönem yaşadıkları için çocuklar bencil ve dürtüsel davranabilirler. Dışarıdan yapılan engellemeleri de kabul etmezler.

Bu dönemde ebeveynlere önemli sorumluluklar düşer. Çocuğun kişilik gelişimi için kritik olan bu dönemde ona uygun şekilde yaklaşarak, ihtiyaçlarını anlamaya çalışarak, uygun iletişimi kurarak bu evreyi geçirebilmek son derece önem taşıyor. Bu dönemlerde ne yapacağını bilemeyen, doğru bilgi sahibi olmak isteyen, çocuğuna nasıl yaklaşacağını ve süreci nasıl yönetebileceğini öğrenmek isteyen ebeveynler bir çocuk psikoloğundan yardım almaları 2 yaş sendrom dönemini sağlıklı geçirebilmelerine katkı sunar.

Ergen Terapisi

Ergenlik dönemi, bireylerin çocukluktan yetişkinliğe hazırlayan fiziksel, duygusal, bilişsel, davranışsal ve kişiliksel olarak değişim ve gelişim gösterdikleri, 12-18 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Ergenlik döneminin kendisine özgü özellikleri olmasından ergenlerle yapılan psikolojik danışma çocuklar ve yetişkinlerle yapılan danışmanlıktan farklılık gösterir. Ergen terapisi, bir ergen psikoloğu tarafından yürütülen bireyin içinde bulunduğu gelişim aşamalarına uygun olarak ergenlik dönemi özellikleri ve ihtiyaçlarını karşılamak, bireyin kendisinde olan değişimleri anlayabilmesini sağlamak, benlik algısını güçlendirmek, bulunduğu döneme göre karşılaştığı sorunlarla baş etme becerisi kazandırmak, sosyal ilişkilerini geliştirmek amacıyla ailenin ve öğretmenlerinin iş birliği ile yapılan bir danışmanlık hizmetidir.

Ergenlik Döneminin Önemi

Ergenlik dönemi her birey için farklı ilerleyebilen bir süreç olmasının yanında bireyler bu değişimi yavaş yavaş fark etmeye başlarlar. Değişen duygusal ve davranışsal gelişim ile bu durum bir ergenin aile ve çevresi tarafından fark edilebilir. Bedenindeki değişimlere alışmaya çalışan ergen aynı zamanda zihinsel gelişimiyle birlikte nelerden hoşlandığını, nasıl biri olduğunu, ne istediğini ve ne istemediğini, ilgi alanlarını anlamaya ve karar vermeye çalışır. Tüm bu değişkenlerin bir arada olduğu ergenlik dönemi oldukça karmaşık ve sorunların olabileceği bir yerdir. Ebeveynler çocuklarında gözlemlediği bu süreçte ne yapacaklarını, nasıl yaklaşabileceklerini ve çocuklarına nasıl destek olabileceklerini bilemeyebilirler. Bireyleri yetişkinliğe hazırlayan bu sürecin sağlıklı geçirilebilmesi kişilik gelişimleri ve ilişkileri için oldukça önemlidir. Bu dönemde ergen ile ebeveyn ilişkilerinin sağlıklı yürütülebilmesi için ebeveynlerin de bilinçli olmaları gereklidir. Kendilerini tanımaya ve keşfetmeye başlayan, sınırları keşfederek aşmayı merak eden, bağımsızlık kazanmak ve çevrelerindeki farklılıkları deneyimlemek isteyen ergenlerin yaşadıkları dönemin ebeveynler tarafından anlaşılarak sağlıklı ilişkiler kurulması ergenlik dönemini kolayca geçirilmesini sağlar. Bu dönemde ergenler ebeveynleri ile daha az vakit geçirmek ve onlardan uzaklaşmak isteyebilir. Ebeveynler ile çatışmalar yaşayabilir. Bu oldukça normal bir durumdur.

Oyun Terapisi

Oyun çocuğun dili, oyuncaklar ise kelimeleridir. Çocuk oyun aracığı ile korkularını, arzularını ve gerçekte var olanı sergiler, dışa vurur ve duygularını doyuma ulaştırır. Her duygu doyuma ulaşmak ister ve doyurulan her duygu terk edilir. Oyun odası çocuğun sınırlı egemenlik alanıdır. Bu sınırlı egemenlik alanında yetişkinlerin hayatında sürekli kontrol edilen ve bireyleşemeyen çocuk belki de ilk defa sorumluluğu tamamen kendisine ait olan bir alana geçiş yapmış olur. Bu alanda çocuk yaptıklarının sorumluluğunu almalı, kendi başına hareket edebileceğini ve başarabileceğini görmeli, müdehale edilmeden kendi arzusu dahilinde oyun kurabilmelidir. Böylece dışavurduğu duygular çocuğu eskisi kadar rahatsız etmeyecek ve bu duyguların oluşturduğu davranışlar ise günlük yaşamda azalacaktır. Ayrıca minyatür oyuncaklar üzerinde güç sahibi olabildiğini gören çocuk bireyselliğini kazanmaya başlayacak ve ego gücü artırılmış olacaktır. 

Oyun terapisi 2.5- 12 yaş aralığı için uygundur. Fakat 8-9 yaş üstü birçok çocuğun günümüzde oyuna yaklaşmaması ile bu yaş sınırı düşebilmektedir. Çocuğun kişisel özellikleri dikkate alınarak ve aile ile yapılan ilk görüşme, çocuğun alınan geçmiş öyküsüne bakılarak oyun terapisi ile ilerlemek uygun görüldüğünde seanslara başlanabilir. 

Çocuk ve Ergen Danışmanlığına Kimler Başvurabilir?

Çocuk ve ergen gelişim dönemindeki çocukları hakkında karşılaştıkları problemleri çözümlemek isteyen, ebeveyn olarak çocuklarının bulundukları gelişim dönemini anlamak ve bilmek isteyen, çocuklarının karşılaştığı sorunlarda ebeveyn olarak destekte bulunmak isteyen, çocuk ya da ergenlerin kendilerini tanıyabilmesi ve kendi kendilerine de yardım edebilmesini amaçlayan aileler, karşılaştıkları problemler ile ilgili bilgi sahibi olmayan ve ne yapacakları konusunda kafası karışmış aileler, çocuklarının geçirdikleri dönemi sağlıklı atlatabilmesini isteyen herkes bu danışmanlık hizmetinden faydalanabilir.

 

Çocuk ve Ergen Danışmanlığı Nasıl Yapılır?

Alanında uzman çocuk ya da ergen psikoloğu tarafından birebir görüşmeler yapılarak gizlilik esasına dayalı çocuk ya da ergenlerin kendilerinin kabul edildikleri ve tarafsız olarak yaklaşıldığı bir ortam hazırlanarak, gelişim dönemleri ihtiyaçlarına uygun olarak yapılır. Süreçte uygun yöntem ve teknikler uzman tarafından belirlenir. Çocuğun ya da ergenin devamlı ilişki halinde bulunduğu çevresi yani ailenin ve öğretmenlerin iş birliğine ihtiyaç duyulduğu bir danışmanlıktır. Çocuk ve ergen terapisi genellikle durumun ihtiyacına göre değişen 8-15 seans olarak yapılmaktadır. Görüşmeler 45-50 dakika aralığında sürer.

Çocuk ve Ergen Danışmanlığında Çalıştığımız Konular 

• Davranış Bozuklukları

• Korku ve Kaygı Bozuklukları(Fobiler)

• Özgüven Gelişimi

• Öfke Kontrol Problemleri

• Saldırganlık

• Tikler

• Çocuk Eğitiminde Karşılaşılan Güçlükler ve Ebeveyn Yönlendirmesi

• Alt Islatma 

• Kaka kaçırma ve Tutma

• Çocuklarda Tırnak Yeme, Parmak Emme

• Çocuklarda Mastürbasyon

• Çocuklarda Cinsel Gelişim

• Kardeş Kıskançlığı

• İnatçılık

• Çekingenlik

• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite

• Özel Öğrenim Güçlüğü

• Konuşma Bozuklukları 

• Ergenlik Sorunları ve Ebeveyn Tutumları

• Aile İçi İletişim Problemleri

• Ayrılma Kaygısı

• Travma (ayrılma, boşanma, kaza, istismar, şiddet, ameliyat vb.)

• Kimlik Kazanımı

• Risk İçeren Davranışlar

• Bağımlılıklar

• Ergenlerde Cinsellik

• Teknoloji Bağımlılığı

• Akran Zorbalığı

• Sınav Kaygısı

• Akademik Başarısızlık

• Kayıp ve Yas Süreci

• Uyku Problemleri

• Sosyal Kaygı

• Özgül Fobiler (hayvan, asansör, uçak vb. korkular)

• Dikkat Algı Testleri

• Gelişim Tarama Testleri

• İlgi ve Tutum Testleri