31 Ocak 2024, Albis Therapy

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) diğer bir adıyla post travmatik stres bozukluğu (PTSD), genellikle kişinin yaşadığı ciddi bir travmatik olaya maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan bir psikiyatrik bozukluktur. Ciddi bir tehdit, ölüm, cinsel saldırı, kaza veya doğal afet gibi olaylar, bu bozukluğa neden olabilir.

Akut Stres ile TSSB Arasındaki Farklar Nelerdir?

Akut Stres Bozukluğu (ASB) ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), her ikisi de bir kişinin ciddi bir travmatik olaya maruz kaldıktan sonra ortaya çıkabilen psikiyatrik bozukluklardır. Ancak, bu iki durum arasında bazı önemli farklar bulunmaktadır.

• Süre: Akut stres bozukluğunda belirtiler genellikle travmatik olayın hemen ardından başlar ve en fazla bir ay sürerken travma sonrası stres bozukluğunda belirtiler en az bir ay süreyle devam etmelidir.

• Belirtiler: Akut stres bozukluğunda; hatıraların yeniden deneyimlenmesi durumu, kaçınma davranışları ve uyarılma belirtileri geçici olarak görülürken; TSSB’de benzer belirtiler bir aydan uzun süre devam eder ve kişinin işlevselliğini ciddi şekilde etkilemektedir.

• Dönüşüm: Akut stres bozukluğu zamanla düzelebilecek bir durum olabilir veya TSSB’ye dönüşebilir. Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri bir aydan fazla devam ettiğinde kişi TSSB tanısı almaktadır. 

Tanı Kriterleri: Akut stres bozukluğu tanısı için kişinin belirtilerinin DSM-5’te yer alan tanı kriterlerine uyması gerekirken, travma sonrası stres bozukluğunda DSM-5’te yer alan kriterlerin en az bir aydır devam ediyor olması gereklidir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Travma Sonrası Stres Bozukluğunun (TSSB) gelişimine etki eden bir dizi faktör bulunmaktadır. Hatırlatmak gerekir ki her birey farklıdır ve aynı olaya maruz kalan insanlar arasında bile TSSB gelişmeyebilir. 

TSSB’nin nedenleri şunlar olabilir:

• Travmatik Olaylar: Ciddi tehlike, ölüm, cinsel saldırı gibi travmatik olaylara maruz kalma TSSB’ye yol açabilir. 
• Kişisel Faktörler: Genetik yatkınlık, zihinsel sağlık öyküsü, kişilik yapısı gibi bireysel özellikler TSSB gelişiminde etkili olabilir. 
• Duygusal Destek Eksikliği: Olay sonrası yetersiz sosyal ve duygusal destek, TSSB riskini artırabilir. 
• Çocuklukta Yaşanan Travmalar: Çocukluk döneminde yaşanan cinsel, fiziksel veya duygusal istismar, TSSB riskini etkileyebilir. 
• Bireyin Algısı ve Yorumu: Olayın nasıl algılandığı ve yorumlandığı, TSSB gelişiminde etkili olabilir. 
• Travma Sonrası Destek Eksikliği: Uygun destek ve tedaviye ulaşamamak, TSSB’nin devam etmesine neden olabilir. 
• Diğer Zihinsel Sağlık Sorunları: Depresyon, anksiyete gibi diğer zihinsel sağlık sorunları, TSSB riskini artırabilir. 
• Büyük Yaşam Değişiklikleri: Travmatik olaylarla aynı dönemde gerçekleşen büyük yaşam değişiklikleri, TSSB gelişimini etkileyebilir. 
• İyileşme Sürecindeki Güçlükler: Olay sonrası uygun bir iyileşme sürecine girememek veya zorluklarla karşılaşmak, TSSB riskini artırabilir. 

Bu faktörler, TSSB’nin karmaşık gelişimine katkıda bulunur. Profesyonel destekle bu zorlu süreci yönetmek mümkündür.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri

Post travmatik stres bozukluğu belirtileri genellikle dört ana kategori altında toplanır. Yaygın olarak görülen TSSB belirtileri aşağıda listelenmiştir. 

• Yeniden Deneyimleme Belirtileri: 

• Ani hatıralar veya kabuslar yaşama. 
• Travmatik olayla ilgili şiddetli duygusal tepkileri tekrar yaşama. 
• Olayı hatırlatan nesneler, yerler veya olaylarla karşılaşınca şiddetli stres yaşama. 

• Kaçınma ve Uzaklaşma Belirtileri: 

• Travmatik olayla ilgili konuşma veya düşünmekten kaçınma. 
• Olayı hatırlatan yerlere gitmekten veya aktivitelere katılmaktan kaçınma. 
• Duygusal bağları sınırlama veya koparma. 

• Artmış Uyarılma ve Gerilim Belirtileri: 

• Ani öfke. 
• Uyku problemleri, kabuslar veya uykusuzluk. 
• Zorlanmış konsantrasyon ve sürekli tetikte olma hali. 
• Kolayca susturulan veya korkan tepkiler verme. 

• Olumsuz Duygu ve Düşünce Belirtileri: 
• Kendine ve diğerlerine yönelik suçluluk veya utanç duyguları. 
• Olayın adaletsizliği veya anlamının kaybıyla ilgili düşünceler. 
• Dünya ile ilgili genel olarak olumsuz duygular ve inançlar. 

TSSB belirtileri genellikle travmatik olayın hemen ardından başlamayabilir. Bazen aylar veya yıllar sonra belirginleşebilir. TSSB tanısı için bu belirtilerin en az bir ay süreyle devam etmesi gereklidir. Eğer bu belirtilerle başa çıkmakta zorlanıyorsanız veya günlük yaşamınızı etkiliyorsa, profesyonel yardım almak önemlidir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), ciddi bir travmatik olaya maruz kalan bireylerde ortaya çıkabilen bir psikiyatrik durumdur. Tedavi süreci genellikle profesyonel yardım almayı içerir. Terapi ile ilaç tedavisi belirtileri yönetmeye yardımcı olmaktadır. TSSB tedavi yöntemleri:

• Psikoterapi (Konuşma Terapisi):

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT): Bireyin düşünce kalıplarını değiştirmesine odaklanan bir terapi türüdür. Travmatik olayların neden olduğu olumsuz düşünce kalıpları üzerinde çalışarak belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.  BDT ile ilgili daha fazla bilgi almak için bu linke tıklayabilirsiniz.

Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Göz hareketlerinin kullanıldığı bir terapi türüdür. Kişinin travmatik anılarına odaklanarak duyarsızlaştırma sağlamayı amaçlar. EMDR hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için lütfen emdr sayfamızı ziyaret ediniz.

• İlaç Tedavisi:

Yaygın olarak kullanılan Travma Sonrası Stres Bozukluğu ilaçları aşağıda verilmiştir:

Antidepresanlar: Serotonin ve norepinefrin düzeylerini düzenleyerek belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.

Anksiyolitikler: Anksiyete düzeylerini kontrol etmeye yönelik kullanılabilir.

Prazosin: Kötü rüyaları azaltmak için kullanılabilir.

TSSB tedavisi, genellikle profesyonel bir sağlık uzmanı veya psikiyatrist tarafından yönetilmelidir. Kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmak için kişinin ihtiyaçları, belirtileri ve yaşam koşulları dikkate alınmalıdır.