07 şubat 2024, Albis Therapy

Öğrenme Güçlükleri

Dünyaya geldiğimiz günden itibaren burada var olabilmek, ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek ve yaşamamızı sürdürebilmek için birçok şeyi öğrenmeye başlarız. Öğrenme, doğumumuzdan ölümümüze kadar bizimle birlikte olan hayati bir becerimizdir. Peki öğrenme nasıl sağlanır? Beynin karşılaştığı yeni bilgiyi içerisine alması, tanıması, organize etmesi, anlaması ve hafızasına alarak bilgiyi kullanabileceği son haline getirmesi şeklinde süreçleri takip etmesiyle öğrenme gerçekleşir. Beynin dışarıdaki bilgiye yönelik yaptığı bu işlemleme süreci bazı kişilerde zorluklar ortaya çıkarabilir. Bunlar nörolojik temelli işleme bozukluğu olan öğrenme güçlükleridir. Öğrenme sürecindeki bu güçlükler okuma, yazma ve matematik gibi temel becerilerin kazanılmasında problemler çıkartır. Bu tür bozukluklar özgül öğrenme güçlüğü olarak da adlandırılır. 

Öğrenme güçlükleri okuma, yazma ve matematik gibi okul çağında edinilen temel beceriler olduğu için daha çok okul döneminde belirtilerin çoğunluğu fark edilebilirken ileriki yaşlarda da fark edilebiliyor. Hatta bireyler öğrenme güçlüğü yaşadıklarını bilmeden iş ve okul hayatında problemler yaşayabiliyorlar. Kişinin gelişim çağına ve zekasına göre bu becerilerde düşük performans göstermesi, akademik hayatında başarısızlıklar yaşaması, iş hayatında görevlerini yerine getirmekte zorlanması gibi durumlar öğrenme güçlüklerinin sonuçları olarak karşımıza çıkabilmektedir. 

Zeka geriliği, zihinsel problemler, duygusal rahatsızlıklar, fiziksel sorunlar gibi bozukluklarla ilişkili değildir. Öğrenme güçlüğü yaşayan kişiler ortalama veya ortalamanın üzerinde zeka seviyesine sahiptir. Kişiler oldukça normal ve zeki olmalarına rağmen temel becerilerde göstermeleri beklenen performansları düşüktür. Bu sebeple bu güçlükler gizlenebilir ve farklı nedenlerle birleştirilerek anlaşılmayabilir, fark edilemeyebilir. Hayat boyu devam eden öğrenmede zorluklar olmasıyla birlikte kişinin ihtiyacına uygun müdahale, destek ve adımlarla kişinin hayat kalitesi arttırılabilir ve okul, iş ve insan ilişkilerinde başarılı olunabilir.

Öğrenme Güçlükleri Nelerdir?

Öğrenme güçlükleri; disleksi, diskalküli ve disgrafi olmak üzere üçe ayrılır. Öğrenme bozukluğuna sahip kişiler farklı alanlarda, farklı derecelerde o alana uygun farklı belirtiler gösterebilirler. Bu sebeple öğrenme güçlüğü belirtileri her alt tipe özgü belirtiler bulundurmaktadır.

• Disleksi: Öğrenme güçlükleri arasında en sık rastlanan türdür. Bireylerin yeterli zeka seviyesine ve uygulanan eğitime rağmen verimli okuma becerisi kazanmada, yazma, heceleme, anlama ve dil konusunda yaşanan güçlükler disleksi olarak tanımlanır. Disleksili kişiler normal bir zekaya sahip olmalarına rağmen okurken harflerin veya kelimelerin yerlerini karıştırarak okuduklarını anlamakta zorlanırlar. Konuşmayı geç öğrenmek, yabancı dil öğrenmekte zorlanmak, uzun yazılar ve kitapları okumakta zorluk çekmek, numaralar ve sayısal değerleri öğrenememek, hızlı okuma yapamamak ve anlama güçlüğü yaşamak gibi disleksi belirtileri yaşanır. Disileksi beyindeki dil merkezinde farklılıklar olmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik bir bozukluktur.
• Diskalküli: Diskalküli matematik öğrenme güçlüğü olarak da isimlendirilir. Bu güçlüğe sahip kişiler matematiksel işlemleri kavrama ve yapma, sayısal semboller tanıma ve kullanma, rakamları yazma, problem çözmede zorluklar yaşarlar. Kişide zeka geriliği bulunmadığı halde kişinin sağını ve solunu karıştırması, basit matematik işlemlerini yapamaması ve işlem sırasını karıştırması, işlem yaparken parmaklarını kullanması, tarih ve saati anlama ve anlatmada zaman kavramında zorluklar yaşaması gibi güçlükler görülür. Diskalküliye sahip kişiler nesneler arası mesafeyi anlamakta, saati söylemekte, yer ve yön bulma konusunda da problem yaşarlar.
• Disgrafi: Yazma güçlüğü olarak isimlendirilen el yazısı ve ince motor becerilerinin etkilendiği bir öğrenme bozukluğudur. Disgrafide kişiler okunabilir el yazısı yazamama, kalemi doğru tutamama, yazı yazarken uygun satırı takip etmeme, harfleri ters yazma, kelimeler arası boşlukları uygunsuz bırakma, yazım kurallarına uygun bir yazı çıkartamama, düşünceleri yazıya dökmekte zorlanma gibi güçlükler yaşarlar. Doğru heceleme yapmamak, ince motor becerilerinde ayakkabı bağcıklarını bağlayamamak, yap-boz yapmakta zorlanmak, yanlış kalem tutuşu, noktalama ve imla kurallarına uygun yazı oluşturamamak disgrafide yer alan belirtilerdir.

Öğrenme Güçlükleri Tedavisi 

Öğrenme güçlükleri hayat boyu devam eden nörolojik temelli işleme bozukluklarıdır ve tedavisi için çeşitli müdahaleler, özel eğitim programları ve psikoterapiler ile süreç takip edilir. Bu müdahalelerde amaç; kişilerin yaşam kalitelerini arttırmak, karşılaştıkları zorluklarla baş edebilmelerini sağlamaktır. Öğrenme güçlükleri yaşayan kişiler, yaşadıkları problemler nedeniyle iş, okul ve sosyal hayatlarında başarısız olabilmekle birlikte kendilerini yetersiz hissetmek, sosyal ilişkilerinde bu performanslarına yönelik olumsuz geri bildirimler almak ve duygusal olarak zorlanmak gibi psikolojik problemlerle karşılaşırlar. 

Özgül öğrenme güçlüğü tanısı çocuk psikiyatristi, özel eğitim uzmanı, psikologlar olmak üzere profesyoneller tarafından konulabilir. Bu güçlükleri belirleyebilmek için öncelikle görme, işitme gibi fiziksel işlevler kontrol edilmelidir. Sonrasında gerekli testler, ölçekler ve değerlendirmelerle öğrenme güçlüğü belirlenerek gerekli müdahale planı çıkartılır ve süreç yönetilir. Öğrenme güçlükleri hakkında bilgilenmek ve farkındalık sahibi olmak oldukça önemlidir. Eğer kendinizde veya çocuğunuzda gözlemlediğiniz bahsettiğimiz belirtiler varsa mutlaka bir uzmandan destek almalı ve bilgilenmelisiniz.